Ostatnio zauważa się wzrastające w kręgach akademickich zainteresowanie pisaniem w L2, co przejawia się w coraz większej, choć odwrotnie proporcjonalnej do publikacji metodycznych liczbie dysertacji naukowych przygotowanych w krajach anglojęzycznych (...), które w przeważającym stopniu dotyczą jednak starszych grup wiekowych. Tym bardziej więc zasadne wydaje się stworzenie teoretycznie i empirycznie spójnego modelu wczesnoszkolnej nauki pisania w L2, optymalnie „zagospodarowującego” ciekawość poznawczą dzieci i ich fascynację światem litery i – w związku z tym – zwiększającego oczekiwania nauczyciela wobec ich pisemnej działalności (G. Williams 1998, Hedge 2001, Matsuda 2003). Skonstruowanie takiego modelu jest celem rozważań przedstawionych w tej książce i wynikających z empirycznie udokumentowanego przeświadczenia, że odręczne pisanie jest jedną z najbardziej elementarnych umiejętności, niezbędnych do globalnego rozwoju dziecka i w związku z tym niemożliwych do zignorowania nawet w dobie komputera, która wcale nie musi, a wręcz nie powinna być utożsamiana z fazą oralności wtórnej (Marzano, Playner 2004, Ong 1982).
Epistemologiczną osnową całej, składającej się z trzech części pracy jest
heglowskie prawo dialektyczne, zgodnie z którym większość zaprezentowanych tu i zinterpretowanych pod kątem pisania L1/L2 koncepcji tworzy swoisty konstrukt traidyczny, w którym z pozornie sprzecznych tez i antytez (części – pierwsza i druga) wyłania się synteza (część trzecia). Jest ona wynikiem autorskiego wnioskowania na temat możliwości wkomponowania dorobku różnych, zaabsorbowanych rozwojem dziecka teoretyków i badaczy wielu narodowości (...) w ramy wczesnoszkolnej nauki pisania. Zagadnienia związane z dydaktyką językową przedstawione są na tle odpowiednich pojęć i teorii zaczerpniętych z obszarów psychologii poznawczej i rozwojowej, psycholingwistyki, pedagogiki ogólnej, neurofizjologii i neurocybernetyki, jako że koncepcyjne wsparcie tych dyscyplin okazało się konieczne dla wyczerpującego wyjaśnienia celowości wczesnego rozwijania sprawności pisania w L2.
Spis treści
Część pierwsza
Pisanie w kontekście psychofizycznego rozwoju dziecka
-
Psychologia poznawcza a tworzenie teorii empirycznej
-
Teoria a poznanie
-
Triadyczna koncepcja teorii
-
Teoria w edukacji
-
Teorie rozwoju poznawczego dziecka
-
Teoria piagetowska
-
Struktury poznawcze, adaptacja, równoważenie
-
Stadialne podejście do rozwoju
-
Faza przedoperacyjna
-
Faza operacji konkretnych
-
Koncepcja rozwoju w nurcie postpiagetowskim
-
Pedagogiczne implikacje teorii piagetowskiej i postpiagetowskiej
-
Myślenie i rozwój w ujęciu operacyjno-figuratywnym
-
Modularna koncepcja wielu inteligencji według Gardnera
-
Triarchiczna koncepcja inteligencji według Sternberga
-
Lingwistyczne i neuropsychologiczne uwarunkowania procesu pisania
-
Rozwój języka dziecka
-
Płaszczyzna biologiczna
-
Struktura mózgu
-
Mózg a rozwój języka
-
Teoria etologiczna Chomsky’ego
-
Płaszczyzna psychologiczna
-
Teoria poznawczo – rozwojowa
-
Poznawczy model rozwoju metajęzykowego według van Kleeck
-
Adaptacyjny wymiar aktywizacji języka
-
Pamięć i uwaga
-
Motywacja
-
Płaszczyzna społeczna
-
Teoria behawiorystyczna
-
Podejście funkcjonalistyczne
-
Recepcyjny potencjał dziecka
-
Zalety wczesnej dwujęzyczności
-
Analiza procesu pisania
-
Pisanie w perspektywie historycznej
-
Przegląd definicji pisania
-
Fizjologiczny aspekt pisania
-
Neurocybernetyczne modele pisania
-
Motoryczny aspekt pisania
-
Psychologiczny aspekt pisania
-
Interioryzacja pisma
-
Pisanie jako proces odwołujący się do całości intelektu
-
Świadomość pisma
-
Automatyzacja pisania
-
Trudności w pisaniu
Podsumowanie
Część druga
Pisanie w ujęciu empiryczno – metodycznym
-
Pisanie w badaniach
-
Dyscyplinarny i epistemologiczny status pisania
-
Co chcemy wiedzieć o pisaniu
-
Jakie narzędzia badawcze stosujemy
-
Badania nad umiejętnością pisania u dzieci
-
Krótki rys historyczny
-
Współczesna rewaluacja koncepcji piśmienności
-
Prymat badań jakościowych
-
Wspólny mianownik pisania w języku ojczystym i obcym
-
Pasanie a teoria Piageta
-
Główne zagadnienia badawcze
-
Studia nad świadomością pisma
-
Studia nad multimodalnością
-
Studia nad kompetencjami tekstowymi
-
Studia nad efektywnym nauczeniem pisania
-
Rodzinne studium przypadku
-
Strategie w nauce pisania
-
Rodzaje, tematyka i cele prac pisemnych
-
Szkolna a domowa nauka pisania
-
Relacje między pisaniem a czytaniem
-
Pisanie jako forma rozwoju ucznia
-
Europejskie Portfolio Językowe w projekcie pilotażowym
-
Piśmienność a nowe technologie
-
Pisanie w nauczaniu
-
Pisanie w kulturowo – historycznym ujęciu Wygotskiego
-
Prehistoria mowy pisanej
-
Pisanie jako wtórna symbolizacja pierwszego stopnia
-
Dydaktyczny wymiar pisania
-
Amerykańskie echa przemyśleń Wygotskiego
-
Pisanie w montessoriańskim systemie kształcenia
-
Konstruktywizm Montessori
-
Funkcje i zadania nauczyciela montessoriańskiego
-
Wrażliwe fazy dziecka a przyswajanie języka
-
Metoda pisania
-
Podejście kognitywne
-
Model Treningu Poznawczego
-
Podejście tekstualne
-
K-6 syllabus i jego związek z funkcjonalnym modelem pisania
-
Nauczanie pisania według Gravesa
-
Przyswajanie konwencji pisarskich
-
Pisanie w różnych gatunkach
-
Prowadzenie portfolio pisarskiego
-
Konferowanie
-
Imię dziecka jako motyw wprowadzający je w świat mowy pisanej
-
Koncepcja Majchrzak
-
Interakcyjny model nauki pisania
-
Nauczanie dzieci ze specyficznymi trudnościami w pisaniu
-
Metoda Dobrego Startu
Podsumowanie
Część trzecia
Pisanie w praktyce szkolnej – postulaty aplikacyjne
-
Heurystyczno – operacyjny model nauki pisania
-
Model i jego miejsce w refleksji i praktyce nauczania / uczenia się języka obcego
-
Zalecenia programowe odnośnie do szkolnej nauki pisania
-
Teoretyczne uwarunkowania modelu
-
Neopiagetowska optyka kształcenia
-
Zasada współwystępowania inwencji z konwencją pisarską
-
Otwarto – zamknięte prace pisemne
-
Pisanie po śladzie
-
Przepisywanie
-
Wykorzystanie imienia dziecka w nauce pisania
-
Obrazkowo – literowa synteza wyrazów
-
Dyktando
-
Formy narracyjne
-
Formy wierszowane
-
Wymiana korespondencji
-
Nauka pisania a dysleksja
-
Rozmowy o piśmie i pisaniu
Podsumowanie
Wnioski końcowe
Bibliografia
Aneksy. Otwarto zamknięte prace pisemne (OZ PP)
Aneks 1. Pisanie po śladzie
Aneks 2. Przepisywanie
Aneks 3. Wykorzystanie imienia dziecka w nauce pisania
Aneks 4. Dyktando
Aneks 5. Obrazkowo – literowa synteza wyrazów
Aneks 6. Formy narracyjne
Aneks 7. Formy wierszowane
Aneks 8. Wymiana korespondencji
Aneks 9. Nauka pisania a dysleksja
Aneks 10. Proceduralne wspieranie nauki pisania
Aneks 11. Zestawienie prac pisemnych otwarto – zamkniętych
Summary
