SPRZEDAŻ KSIĄŻEK

W książce przedstawiamy zmianę orientacji aksjologicznych młodzieży miasta przygranicznego w latach 1993-1997 i podejmujemy próbę sprawdzenia hipotezy o protransformacyjnym kierunku zmiany tych orientacji.
Przeobrażenia świadomości społecznej Polaków po roku 1989 - a orientacje aksjologiczne, w zależności od ich zdefiniowania, mogą być albo częścią świadomości społecznej, albo koncepcją ujęcia - uważa się za ciekawe i ważne dla socjologii zagadnienie badawcze. Badanie zmian świadomościowych umożliwiają bowiem sformułowanie wniosków na temat ich korespondowania (zbieżności) ze zmianami systemowymi, obiektywnymi, instytucjonalnymi. Z badań socjologicznych wynika na przykład, że we wstępnej fazie transformacji społeczno-ustrojowej obserwowane były w społeczeństwie polskim względnie jednoznacznie protransformacyjne, lecz nie tak zasadnicze, jak w sferze obiektywnej zmiany orientacji, które dotyczyły głównie orientacji statusowych utożsamianych ze stylem klasy średniej (Domański 1994). Z badań tych nie płynął więc wniosek, że ?społeczeństwo polskie ma już za sobą punkt zwrotny i weszło na jasno wytyczony szlak kształtowania się mentalności typowej dla systemów rynkowych" (Domański 1994, s. 261).
Za interesujące przedsięwzięcie badawcze można uznać obserwowanie zmian orientacji aksjologicznych (postaw, mentalności itd.) młodzieży socjalizowanej w odmiennych niż rodzice warunkach społeczno-ustrojowych, która może otrzymywać sprzeczne komunikaty przekazu ideologicznego i międzypokoleniowego. Postulaty ideologiczne mogą zachęcać do postsocjalistycznego kapitalizmu (Mach 1995), rodzice zaś do przedkapitalistycznego socjalizmu - z uwagi na problemy z adaptacją w nowej rzeczywistości. Młode pokolenie, socjalizowane w nowych warunkach społeczno-ustrojowych, mniej obciążone od starszego mało przydatnymi i w niewielkim stopniu adaptacyjnymi wobec nowych cech rzeczywistości społecznej umiejętnościami, uważa się niekiedy siłą rzeczy za odpowiednią kategorię ?budowniczych" polskiego kapitalizmu (Mach 1995), kategorię, która poprzez odpowiednio ukształtowane przekonania (orientacje) będzie sprzyjać procesowi integracji ze społeczeństwami zachodnimi (Sakson 1999). Istotne wydaje się więc pytanie o orientacje aksjologiczne młodzieży, a także ustalenie, czy zmieniają się one wraz z upływem czasu i jaki jest kierunek tych zmian?
Dlaczego jednak w centrum naszych zainteresowań znalazła się młodzież miasta przygranicznego, dodajmy - miasta położonego przy (na) granicy polsko-niemieckiej? Dlaczego zdecydowaliśmy się na obserwację zmian orientacji aksjologicznych tej właśnie młodzieży? Dlatego, że wnioski płynące z badań socjologicznych prowadzonych w przygranicznych miejscowościach, na pograniczu polsko-niemieckim, wskazują, iż w efekcie procesu transformacji społecznoustrojowej, obserwowanego na poziomie mezospołecznym, miejscowości te zmieniły się zasadniczo od 1989 roku. Zdaniem Andrzeja Sadowskiego (1997, 1999), istotna zmiana polega na tym, że miasta przygraniczne stały się miastami pogranicza. Z badań socjologicznych wynika ponadto, że szeroko rozumiane właściwości wychowawcze (socjalizacyjne) tych miejscowości sprzyjają aksjologicznemu przezbrojeniu się ich mieszkańców, uwydatnianiu się na przykład orientacji rywalizacyjnej (Kurcz 1999), zwłaszcza zaś aksjologicznej przebudowie ich młodej generacji, polegającej na uwydatnieniu się orientacji, którą ogólnie można nazwać prorynkową (Idzikowski 1998). Odpowiedź na pytanie, czy i jak zmieniły się w latach 1993-1997 orientacje aksjologiczne młodzieży miasta przygranicznego, jest celem niniejszej rozprawy.
Podstawową kategorią teoretyczną pracy jest pojęcie ?orientacja" z dopełnieniem -?aksjologiczna". Dlaczego właśnie to pojęcie ma charakter kluczowy? W naszym przekonaniu, dobrze oddaje fakt, że ludzie rozpoznając, wartościują (oceniają) rzeczywistość społeczną, co oznacza, że zmiany sposobów jej wartościowania można opisywać, odwołując się do tego właśnie pojęcia.
Pracę rozpoczyna przedstawienie problemu i hipotezy, później dokonujemy przeglądu sposobów pojmowania interesującego nas pojęcia 'r proponujemy określone rozumienie orientacji aksjologicznej. Następną część pracy poświęciliśmy omówieniu wykorzystywanych typologii. Prezentujemy tu odpowiednio poczynione wybory, uzasadniając typologię proponowaną w rozprawie. Dalej pokazujemy możliwe sposoby badania orientacji. Wykorzystując jeden z nich, przedstawiamy katalog zdań wartościujących (zob. Wasilewski 1998), które posłużyły nam jako wskaźnikowe dla wybranych orientacji. W kolejnej części rozprawy omawiamy panel - zastosowaną metodę. Następnie przedstawiamy teren badań - Słubice, miasto pogranicza polsko-niemieckiego, i opis badanej zbiorowości. Rozdziały końcowe rozpoczynamy od charakterystyki sposobu dokonywania analiz uzyskanych wyników, a następnie, przyjmując określony porządek, prezentujemy siedem orientacji aksjologicznych: na pracę, na sukces, indywidualistyczną, produktywną, hierarchiczną, merytokratyczną i instrumentalną.

Spis treści:

Wstęp

1. Problem i hipoteza

2. Pojęcie orientacji w socjologii

3. Przyjęta w pracy typologia orientacji aksjologicznych

4. Rozstrzygnięcia metodologiczne
4.1. Wprowadzenie:
4.2. Założenia i przebieg badań
4.3. Panel w badaniach socjologicznych
4.4. Teren badań. Słubice - miasto pogranicza polsko-niemieckiego
4.5. Charakterystyka badanej zbiorowości

5. Orientacje aksjologiczne młodzieży miasta przygranicznego w latach 1993-1997. Wyniki badań
5.1. Wprowadzenie
5.2. Orientacja na pracę
5.3. Orientacja na sukces
5.4. Orientacja indywidualistyczna
5.5. Orientacja produktywna
5.6. Orientacja hierarchiczna
5.7. Orientacja merytokratyczna
5.8. Orientacja instrumentalna

Zakończenie

Wykaz literatury