Na rynku wydawniczym niewiele jest publikacji, w których tak szeroko byłyby przedstawione zagadnienia dotyczące użytkowania i patologii zwierząt laboratoryjnych. Autorzy zawarli w publikacji wiele praktycznych porad niezbędnych do pracy ze zwierzęciem używanym w eksperymencie. W każdym omawianym aspekcie - co koniecznie trzeba podkreślić - przejawia się troska o zdrowie i dobrostan zwierząt doświadczalnych. Jednocześnie, omawiając wiele kwestii związanych z pracą z tymi zwierzętami, podkreślono rolę lekarza weterynarii, fachowca w swej dziedzinie, przestrzegającego prawa, postępującego zawsze etycznie.
Wśród ciekawych zagadnień podjętych w pracy, należy odnotować: Ochronę prawną zwierząt w eksperymencie; Odpowiedzialność zawodową lekarza weterynarii; Modele doświadczalne a opieka nad zwierzętami; Wybrane testy toksykologiczne z użyciem zwierząt laboratoryjnych; Pies - wybrane zagadnienia z użytkowania i patologii; Doświadczenia na gadach - procedury akceptacji eksperymentu. Wybrane warunki przeprowadzania doświadczenia i specyfika eksperymentu; Zwierzęta transgeniczne; Zwierzęta laboratoryjne a ochrona przed pasożytami; Leczenie małych zwierząt egzotycznych; Zawodowe organizacje europejskie pomocne w pracy ze zwierzętami laboratoryjnymi.
Autorzy wyrazili nadzieję, że zawarta wiedza w prezentowanej publikacji będzie dobrze wykorzystywana w pracy ze zwierzętami laboratoryjnymi, a jednocześnie, że doświadczenia prowadzone na zwierzętach będą miały wpływ (i mają) na nasze zdrowie i życie, o czym zawsze powinniśmy pamiętać.
Spis treści:
1. Wstęp
2. Podziękowanie
3. Etyka i prawo a doświadczenia na zwierzętach w postępie zdrowia publicznego
3.1. Etyczne i prawne aspekty doświadczeń z użyciem zwierząt laboratoryjnych
3.1.1. Zwierzę nie jest rzeczą
3.1.2. Zwierzęta - istoty czujące
3.1.3. Zwierzęta - istoty mające potrzeby i dążenia
3.1.4. Zwierzęta - istoty mający interesy i prawa
3.1.5. Etyka ochrony praw zwierząt
3.1.6. Prawne warunki doświadczeń na zwierzętach w krajach UE
3.1.7. Postulowane zmiany prawa unijnego w zakresie doświadczeń na zwierzętach
3.1.8. Podsumowanie
3.1.9. Piśmiennictwo
3.2. Etyka - zwierzę - lekarz weterynarii w świetle dyrektyw 2010/63 EWG
3.2.1. Zarys historyczny
3.2.2. Nowa dyrektywa a inwazyjność
3.2.3. Kryteria oceny badań
3.2.4. Wydawanie zezwoleń na badania na zwierzętach
3.2.5. Ponowne wykorzystanie zwierzęcia do doświadczeń
3.2.6. Kumulacja cierpienia
3.2.7. Sprawozdania
3.2.8. Ocena retrospektywna
3.2.9. Zmiany w dyrektywie a zwierzęta doświadczalne
3.2.10. Gatunki zagrożone
3.2.11. Zwierzęta wolno żyjące
3.2.13. Zwierzęta hodowane w celu wykorzystania w doświadczeniach
3.2.14. Zabłąkane i zdziczałe zwierzęta domowe
3.2.15. Nadzór nad zwierzętami i ich dobrostanem w świetle zmian dyrektywy
3.2.16. Służba weterynaryjna
3.2.16.1. Zadania i rola służby weterynaryjnej
3.2.17. Piśmiennictwo
3.3. Ochrona prawna zwierząt w eksperymencie
3.3.1. Prawo a zwierzęta używane do doświadczeń
3.3.2. ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt
3.3.3. Ustawa o ochronie zwierząt
3.3.4. Ustawa o doświadczeniach na zwierzętach
3.3.5. Rozporządzenia Ministra Nauki i Informatyzacji
3.3.5.1. Rozporządzenie z dnia 29 lipca 2005 r. (DzU Nr 153, poz 1273)
3.3.5.2. Rozporządzenie z dnia 29 lipca 2005 r. (DzU Nr 153, poz 1274)
3.3.5.3. Rozporządzenie z dnia 29 lipca 2005 r. (DzU Nr 153, poz 1275)
3.3.6. Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
3.3.6.1. Rozporządzenie z dnia 16 czerwca 2005r. (DzU Nr 116, poz 997)
3.3.6.2. Rozporządzenie z dnia 10 marca 2006r. (DzU Nr 95, poz. 801)
3.3.7. Piśmiennictwo
3.4. Odpowiedzialność zawodowa lekarza weterynarii
3.4.1. Zawód lekarza weterynarii a odpowiedzialność zawodowa
3.4.2. Sądy lekarsko-weterynaryjne
3.4.3. Zakaz działalności konkurencyjnej wobec innego lekarza weterynarii
3.4.4. Lekarz weterynarii jako biegły i jego opinie w aspekcie zwierząt laboratoryjnych
3.4.5. Piśmiennictwo
4. Chów zwierząt laboratoryjnych podczas doświadczeń
4.1. Dobrostan zwierząt laboratoryjnych zasada "3 R" metody hodowli zwierząt konwencjonalnych, SPF i gnotobiotycznych
4.1.1. Wprowadzenie
4.1.2. Definicja dobrostanu
4.1.3. Zasada "3 R"
4.1.4. Metody hodowli zwierząt konwencjonalnych, SPF i gnotobiologicznych
4.1.4.1. Zwierzęta konwencjonalne
4.1.4.2. Zwierzęta SPF (speciafic pathogen free) lub COBS (cesarean obtained barrier sustained)
4.1.4.3. Zwierzęta gnobiotyncze (bezbakteryjne)
4.1.5. Sposób przeprowadzania sztucznego porodu przez histerektomię (Katkiewicz 1989)
4.1.6. Piśmiennictwo
4.2. Warunki zoohigieniczne chowu zwierząt laboratoryjnych
4.2.1. Miejsca przetrzymywania zwierząt laboratoryjnych
4.2.2. Warunki pomieszczeń do trzymania zwierząt laboratoryjnych
4.2.2.1. Warunki środowiskowe w pomieszczeniach do trzymania zwierząt
4.2.3. Piśmiennictwo
4.3. Monitorowanie stanu epizootycznego zwierzętami zwierząt laboratoryjnych oraz kontrolowanie wybuchu choroby
4.3.1. Wprowadzenie
4.3.2. Dyrektywy i rekomendacje FELASA
4.3.3. Jakie były zalecenia?
4.3.4. Program kontroli zdrowotnej
4.3.4.1. Jak organizować program kontroli zdrowotnej?
4.3.5. Pojawienie się choroby zakaźnej u zwierząt w jednostkach usługowych i hodowlanych
4.3.7. Piśmiennictwo
4.3.8. Warto przeczytać
4.4. Techniki obrazowania wykorzystywane u gryzoni laboratoryjnych - przegląd i analiza w kontekście dobrostanu zwierząt
4.4.1. Wprowadzenie
4.4.2. Techniki obrazowania oraz ich wpływ na fizjologię zwierząt
4.4.2.1.Tomografia komputerowa
4.4.2.2. Rezonans magnetyczny
4.4.2.3. Pozytonowa tomografia emisyjna oraz tomografia emisyjna pojedynczego fotonu
4.4.2.4. Obrazowanie optyczne
4.4.2.5. Ultradźwięki o wysokiej częstotliwości
4.4.3. Uwagi dotyczące przygotowania zwierząt do badania technikami obrazowania
4.4.3.1. Transport zwierząt i aklimatyzacja
4.4.3.2. Badania kontrolne
4.4.3.3. Wybój linii hodowlanej i płci zwierząt
4.4.3.4. Zaprzestanie podawania pożywienia
4.4.3.5. Premedykacja
4.4.3.6. Pobieranie próbek i dawkowanie
4.4.3.7. Ekspozycja na promieniowanie
4.4.3.8. Znieczulenie ogólne
4.4.3.9. Ciepłota wewnętrzna
4.4.3.10. Układ oddechowy
4.4.3.11. Układ sercowo-naczyniowy
4.4.3.12. Nawodnienie
4.4.4. Obrazowanie wielomodalne
4.4.5. Podsumowanie
4.4.6. Piśmiennictwo
5. Modele doświadczalne a opieka nad zwierzętami
5.1. Praktyczne aspekty opieki nad zwierzętami na podstawie wybranych modeli neurologicznych
5.1.1. Wprowadzenie
5.1.2. Charakterystyka modeli neurologicznych
5.1.3. Dobór znieczulenia ogólnego i monitorowanie podstawowych parametrów fizjologicznych zwierzęcia w związku z zabiegiem chirurgicznym
5.1.4. Opieka nad zwierzęciem po zabiegu chirurgicznym
5.1.4.1. Dzień 0
5.1.4.2. Dni 1-7
5.1.4.3. Dni 8-14
5.1.4.4. Dni 15-18-21
5.1.4.5. Dzień 22+
5.1.5. uwagi ogólne
5.1.6. Humanitarne punkty krytyczne i podsumowanie
5.1.7. Piśmiennictwo
5.2. Wybrane testy toksykologiczne z użyciem zwierząt laboratoryjnych
5.2.1. Ogólne wiadomości
5.2.2. Badania toksyczności ostrej
5.2.2.1. Toksyczność ostra (podanie drogą pokarmową) metoda klas toksyczności ostrej
5.2.2.2. Toksyczność ostra (podanie drogą pokarmową) - metoda ustalonej dawki
5.2.3. Badanie toksyczności podostrej (test 28-dniowy lub test dawki powtarzanej)
5.2.4. Badanie toksyczności podprzewlekłej (test 90-dniowy)
5.2.5. Badanie toksyczności przewlekłej (test 2-letni)
5.2.6. Badanie działania teratogennego
5.2.7. Badanie działania rakotwórczego
5.2.7.1. Badanie wpływu na płodność, rozrodczość i potomstwo ( w warunkach testu jednokoleniowego)
5.2.7.2. Badania wpływu na płodność, rozrodczość i potomstwo (w warunkach testu dwupokoleniowego)
5.2.8. Piśmiennictwo
5.2. Modele zwierzęce i modele doświadczeń z wykorzystaniem gryzoni laboratoryjnych
5.3.1. Z historii doświadczeń na zwierzętach
5.3.2. Zwierzęta doświadczalne, zwierzęta laboratoryjne
5.3.4. Wykorzystanie modeli zwierzęcych w badaniach
5.4.5. Modele doświadczeń
5.3.6. Podsumowanie
5.3.7. Piśmiennictwo
5.4. Proceduralne wytyczne prowadzenia i utrzymania pomieszczenia chirurgicznego dla zwierząt laboratoryjnych
5.4.1. Piśmiennictwo
5.4.2. Przepisy prawne dotyczące procesu sterylizacji
5.5. Analgezja i anestezja podczas przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach
5.5.1. Wprowadzenie
5.5.2. Ból a zwierzę laboratoryjne
5.5.3. Znieczulenie
5.5.4.1. Znieczulenie ogólne iniekcyjne
5.5.4.1. Znieczulenie ogólne wziewne
6. Zwierzę jako obiekt doświadczeń w ochronie zdrowia publicznego
6.1. Szczur - wybrane zagadnienia z użytkowania i patologii
6.1.1. Wprowadzenie
6.1.2. Ewolucja gryzoni
6.1.3. Systematyka gryzoni
6.1.4. Charakterystyka szczura śniadego i szczura wędrownego
6.1.5. Narządy zmysłów
6.1.6. Szczur w służbie ludzkości
6.1.7. Hodowla laboratoryjna
6.1.8. Oznaczanie stanu zdrowotnego szczurów laboratoryjnych
6.1.9. Szczur w amatorskiej hodowli
6.1.10. Szczur pacjent
6.1.11. Szczur szkodnik
6.1.12. Szczur w różnych kulturach
6.1.13. Piśmiennictwo
6.2. Pies - wybrane zagadnienia z użytkowania i patologii
6.2.1. Taksonomia psa
6.2.2. Udomowienie pa
6.2.3. Pies w starożytnych kulturach
6.2.4. Powstawanie raz
6.2.5. Rasa, użytkowanie i patologie
6.2.6. Pies laboratoryjny
6.2.7. Piśmiennictwo
6.3. Doświadczenie na gadach - procedury akceptacji eksperymentu, wybrane warunki przeprowadzania doświadczenia i specyfika eksperymentu
6.3.1. Wprowadzenie
6.3.2. Wybór zwierząt
6.3.3. Pochodzenie zwierząt i procedury prawne w związku z przemieszczaniem zwierząt
6.3.4. Legalizacja pobytu zwierząt w zwierzętarni
6.3.5. Doświadczenia na gadach w aspekcie prawnym
6.3.6. Urządzenie zwierzętarni/herpetarium
6.3.7. Zalecanie odnośnie do pracy w zwierzętarni z gadami
6.3.7.1. Praca z wężami
6.3.7.2. Obsługa zwierząt
6.3.7.3. Trzymanie gadów
6.3.7.4. Iniekcje domięśniowe
6.3.7.5. Pobieranie krwi
6.3.7.6. Eutanazja
6.3.8. Piśmiennictwo
6.4. Zwierzęta transgeniczne
6.4.1. Wprowadzenie
6.4.2. Metody uzyskiwania zwierząt transpologicznych
6.4.2.1. Mikroiniekcja DNA do przedjądrza zygoty
6.4.2.2. Przeszczepianie transfekownych komórek ES do blastocysty
6.4.2.3. Wykorzystanie lentiwirusów
6.4.2.4. Transplantacja jąder transfekowanych komórek somatycznych do oocytu
6.4.2.5. Transfekcja komórek linii płciowej samców
6.4.3. Wykorzystanie zwierząt transgenicznych
6.4.4. Systemy regulacji ekspresji genów
6.4.4.1. System tetracyklinowy
6.4.4.2. System Cre/loxP
6.4.5. Piśmiennictwo
6.5. Wybrane zagadnienia z anatomii zwierząt laboratoryjnych
6.5.1. Wprowadzenie
6.5.2. Układ trawienny
6.5.2.1. Uzębienia
6.5.2.2. Żołądek
6.5.2.3. Jelito grube
6.5.3. Narządy płciowe męskie
6.5.4. Narządy płciowe żeńskie
6.5.5. Łożysko
6.5.6. Piśmiennictwo
7. Zwierzęta laboratoryjne a ochrona przed chorobami pasożytniczymi
7.1. Pasożyty zwierząt laboratoryjnych
7.1.1. Wprowadzenie
7.1.2. Pasożyty myszy i szczurów
7.1.2.1. Pierwotniaki
7.1.2.2. Tasiemce
7.1.2.3. Obleńce
7.1.2.4. Wszy
7.1.3. Pasożyty królików
7.1.3.1. Pierwotniaki
7.1.3.2. Płazińce
7.1.3.3. Obleńce
7.1.3.4. Wszy
7.1.3.5. Roztocza
7.1.4. Wybrane pasożyty świnek morskich
7.1.5. Wybrane pasożyty chomików
7.1.6. Stawonogi uciążliwe dla hodowli
7.1.7. Podstawowe metody wykrywania inwazji pasożytniczych
7.1.7.1. Badania koproskopowe - metoda dekantacji
7.1.7.2. Badania koproskopowe - metoda sedymentacji
7.1.2.3. Badania koproskopowe - metoda flotacji
7.1.7.4. Badanie zesktrobin skóry
7.1.7.5. Badanie sekcyjne
7.1.8. Ogólne zasady zwalczania pasożytów
7.1.9. Piśmiennictwo
7.2. Choroby pasożytnicze ryb, płazów i gadów
7.2.1. Choroby wywołane przez pierwotniaki
7.2.1.1. Choroby wywołane przez pierwotniaki
7.2.1.2. Choroby wywołane przez inne wiciowce
7.2.1.3. Choroby wywołane przez orzęski
7.2.1.4. Choroby wywoływane przez przywry zewnętrzne - Monogena
7.2.1.5. Choroby wywoływane przez przywry wewnętrzne - Digenea
7.2.1.6. Choroby wywoływanie przez tasiemce
7.2.1.7. Choroby wywoływane przez nicienie
7.2.1.8. Inne nicienie wywołujące choroby u ryb
7.2.2. Choroby pasożytnicze płazów i gadów
7.2.2.1. Choroby pasożytnicze płazów
7.2.2.2. Choroby pasożytnicze gadów
7.2.2.3. Choroby pasożytnicze żółwi
7.2.2.4. Choroby pasożytnicze jaszczurek
7.2.2.5. Choroby pasożytnicze węży
7.2.3. Piśmiennictwo
8. Gospodarka odpadami weterynaryjnymi w świetle prawa i w praktyce
8.1. Wprowadzenie
8.2. Odpady weterynaryjne
8.3. Obowiązki lekarza weterynarii jako odpadów niebezpiecznych
8.4. Posiadacz odpadów z wyłączeniem prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów
8.5. Magazynowanie odpadów
8.6. Postępowanie z odpadami weterynaryjnymi
8.6.1. Podstawowe zasady postępowania z odpadami weterynaryjnymi
8.6.2. Przechowywanie odpadów weterynaryjnych
8.6.3. Utylizacja odpadów
8.6.3.1. Metody unieszkodliwiania odpadów medycznych w Europie
8.7. Załączniki
8.8. Piśmiennictwo
9. Leczenie małych zwierząt egzotycznych
9.1. Wprowadzenie
9.2. Podstawy leczenia zwierząt egzotycznych
9.3. Pacjent w gabinecie
9.4. Zasady postępowania ze zwierzętami egzotycznymi podczas zbiegów chirurgicznych
9.5. Wybrane aspekty kliniki zwierząt egzotycznych
9.6. Piśmiennictwo
10. Podstawowe parametry fizjologiczne wybranych zwierząt laboratoryjnych oraz przegląd leków stosowanych u tych zwierząt
10.1. Myszy
10.2. Szczury
10.3. Świnki morskie
10.4. Chomiki złote (syryjskie)
10.5. Króliki
10.6. Piśmiennictwo
10.7. Ptaki
10.7.1. Rozpoznanie bólu i stresu
10.7.2. Choroby oraz kontrola zdrowotna
10.7.3. Znieczulenie ogólne
10.7.3.1. Drogi podawania iniekcyjnego
10.7.3.2. Znieczulenie ogólne za pomocą środków niewziewnych
10.7.3.3. Znieczulenie ogólne za pomocą ciekłych środków wziewnych
10.7.4. Opieka pooperacyjna
10.7.5. Środki przeciwbólowe
10.7.6. Piśmiennictwo
11. Zawodowe organizacje europejskie pomocne w pracy ze zwierzętami laboratoryjnymi
11.1. Europejskie kolegium medycyny zwierząt laboratoryjnych
11.1.1. Główny cel
11.1.2. Program studiów
11.1.3. Studia formalne
11.1.4. Studia alternatywne
11.1.5. Egzaminy
11.1.6. Piśmiennictwo
11.2. Europejskie towarzystwo lekarzy weterynarii zwierząt laboratoryjnych
11.2.1. Historia
11.2.2. Założenia
11.2.3. Działalność
11.2.4. Korzyści
11.2.5. Fundacja ECLAM-ESLA V
11.2.6. Osiągnięcia
11.2.7. Zjazdy naukowe
11.2.8. Warunki członkostwa
11.2.9. Kontakt
11.3. Europejska federacja stowarzyszeń nauki o zwierzętach laboratoryjnych
11.3.1. Historia
11.3.2. FELASA a Parlament Europejski
11.3.3. Działalność
11.3.4. Grupy robocze
11.3.5. Kontakt
Laboratory animals limited
Upowszechnia i wspiera edukację i szkolenie w zakresie nauki o zwierzętach laboratoryjnych oraz ich dobrostanu
